Czy bank może zablokować konto?

110

Trudno jest sobie wyobrazić nieposiadanie konta bankowego. W zasadzie funkcjonowanie bez niego wydaje się niemożliwe na bardzo wielu płaszczyznach. I tak jest w przypadku większości osób, choć zdarzają się również osoby, które faktycznie konta nie mają. Jednak dla praktycznie wszystkich jest to konieczne, aby móc zaspokajać bieżące potrzeby, opłacać rachunki, wziąć kredyt itp. Może być jednak sytuacja, w której co prawda posiadamy konto bankowe, ale nie możemy z niego skorzystać z powodu blokady. Czy bank może zablokować konto? W jakich sytuacjach do tego dochodzi? Co możemy zrobić, aby konto odblokować, ile będziemy na to czekać i czy mamy prawo do odszkodowania?

Czy bank może zablokować konto bankowe?

Najprostsza odpowiedź brzmi: absolutnie tak. Od razu jednak należy wskazać na to, że zazwyczaj blokada konta bankowego następuje w związku z wystąpieniem o to konkretnej instytucji np. państwowej. Mogą to być:

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
• Urząd Skarbowy;
• Izba Celna;
• Szef Krajowej Administracji Skarbowej;
• Komornik;
• Sąd;
• Prokurator.

W praktyce bowiem bank jest zazwyczaj wykonawca decyzji podejmowanych przez wskazane powyżej podmioty. Ale czy bank może zablokować konto z własnej inicjatywy? Owszem, może to zrobić, choć faktycznie dokonuje tego w bardzo określonych przypadkach. Warto nadmienić, że blokada konta przez bank wynika z przepisów prawa.

Niezależnie od tego, czy z inicjatywy banku, czy którejś z wymienionych instytucji, przede wszystkim znaczenie mają takie ustawy jak m.in.:

• Prawo bankowe;
• O przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
• O postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Warto pamiętać jednak, że przy blokadzie rachunku bankowego dotyczy to nie całej kwoty zgromadzonej, a tylko określonej części.

W jakich przypadkach bank może zablokować konto?

Sytuacji, w których może dojść do zablokowania konta, jest całkiem sporo. O jakich warto wspomnieć?

Wyróżnić można m.in.:

• Podejrzenie prowadzenia działalności przestępczej – tu jest to związane z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Banki muszą analizować transakcje klientów i badać źródła pochodzenia ich środków. W sytuacji, gdy bank rozpozna jakąś aktywność za podejrzaną, może czasowo zablokować konto. Idzie to oczywiście w parze z powiadomieniem stosownych służb.
• W przypadku nieautoryzowanych transakcji – innym podejrzanym działaniem jest rozpoznanie nieautoryzowanych transakcji. Tu bank dokonuje blokady w celu naszej ochrony przed np. dokonaniem kradzieży. Bank chce zidentyfikować ewentualne oszustwa, a czas blokady to okazja do przeprowadzenia dochodzenia. Ten typ blokady jest raczej uznawany za korzystny dla klienta – w szczególności wtedy, gdy rzeczywiście ktoś próbował go okraść!
• Nieprawidłowe użycie konta – jeśli produkty bankowe wykorzystamy w sposób niezgodny z regulaminem/ustaleniami z bankiem, możemy spodziewać się zablokowania konta na czas wyjaśnienia sytuacji.
• Brak uregulowania zobowiązań – jest to przypadek, gdy w banku mamy np. kredyt lub pożyczkę (ale także po prostu kartę z naliczaną miesięczną opłatą) i nie dokonujemy regularnych spłat. Przy pojawieniu się zaległości bank może dokonać blokady, aby zabezpieczyć środki celem spłaty należności.
• Postępowanie prawne – powszechnie znana sytuacja, gdy wchodzą w grę inne zobowiązania finansowe aniżeli te zaciągnięte w banku. Mowa tu o rozpoczęciu postępowania egzekucyjnego, w toku którego sąd może zadecydować o zajęciu komorniczym naszego konta.
• Niedotrzymanie warunków umowy – mowa tu m.in. o aktualizowaniu dokumentacji potwierdzającej tożsamość użytkownika. Banki blokują konto, a czasem też wypowiadają umowę o prowadzeniu konta.

Czy bank musi informować o blokadzie konta?

Bank bezpośrednio nie zawsze musi informować klienta o tym, że doszło do blokady konta. Obowiązek ten spoczywa na tej instytucji, która nakazała dokonanie blokady – jeśli to był bank, oczywiście ma on obowiązek poinformowania o tej decyzji.

Przykładowo, jeśli dojdzie do zajęcia egzekucyjnego, obowiązek powiadomienia spoczywa np. na komorniku sądowym. Najpierw wysyłane jest zawiadomienie do dłużnika, a jeśli nie dojdzie do zwrotu należności w ciągu 7 dni od tego czasu, dochodzi już do blokady konta.

Z tego też powodu tak ważne jest zadbanie o to, aby mieć aktualne dane korespondencyjne w urzędach i instytucjach – unikniemy w ten sposób sytuacji, w której pismo jest wysyłane na nieaktualny adres i o zajęciu komorniczym dowiadujemy się dopiero w momencie faktycznego wystąpienia blokady.

Od jakiej kwoty bank blokuje konto?

Zgodnie z literą prawa, a dokładnie z zapisami ustawy Prawo bankowe, przysługuje nam kwota wolna od zajęcia i to niezależnie od tego, jak wysokie mamy zadłużenie. Zawsze stanowi ona równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego brutto. Od 1 stycznia 2024 roku jest to kwota 3181,50 zł. Jednak od 1 lipca 2024 roku będzie to już kwota wyższa, dokładniej wynosząca 3225 złotych. Wtedy też minimalne miesięczne wynagrodzenie wzrośnie z 4242 zł do 4300 zł.

Są trzy wyjątki od tych reguł:

1. Jeśli zalegamy z alimentami, nasze pieniądze mogą być zajęte w całości.
2. Kwota wolna od zajęcia nie obejmuje rachunków firmowych.
3. Środki pochodzące z programów socjalnych, znajdujące się na koncie socjalnym, nie podlegają zajęciu, więc kwota „wolna od zajęcia” jest o nie powiększona (np. mając 800 plus na jedno dziecko zamiast 3181,50 zł na koncie, będziemy mieć wolną od zajęcia kwotę 3981,50 zł).

Ile się czeka na odblokowanie konta bankowego?

W praktyce blokada jest zdejmowana dopiero po tym, gdy zostaną uregulowane należności lub zostaną rozwiane wątpliwości dot. np. tożsamości osoby logującej się na konto. Dokładny czas jest zależny od rodzaju podejrzenia – przy przypuszczeniu popełnienia przestępstwa może być to nawet kilka lat (do czasu udowodnienia niewinności), choć w przypadku np. długów mowa tu raczej o kilku/kilkunastu dniach od czasu spłacenia należności.

Jak zabezpieczyć się przed blokadą konta?

Jeśli wiemy, kiedy bank blokuje konto, zdajemy sobie sprawę z tego, że realnie nie ma skutecznego sposobu na ochronę przed blokadą. Właściwie powinno się powiedzieć, że jedynym zabezpieczeniem jest niewystąpienie żadnego z powodów, które prowadza do zablokowania rachunku – mowa tu m.in. o przestrzeganiu regulaminu banku, unikaniu postępowań egzekucyjnych itp.

Ewentualnym zabezpieczeniem przed blokadą konta głównego jest posiadanie dodatkowego konta w innym banku, gdzie będziemy mieć oszczędności. Warto jednak zwrócić uwagę na to, ile może nas kosztować takie konto (chyba że znajdziemy takie, które pozwoli nam na uniknięcie znacznych opłat).

Pamiętajmy przy tym, że kwota wolna od zajęcia dotyczy całości posiadanych środków, nie zaś każdego rachunku z osobna.

Odszkodowanie od banku za zablokowanie konta – kiedy się należy?

Mamy prawo zaskarżyć decyzję o blokadzie środków. Jeśli blokadę nakazał organ zewnętrzny, to nie bank będzie odpowiadał za bezprawne dokonanie blokady, a dana instytucja. Jeśli blokadę nałożył bank, a środki zostały zatrzymane na dłużej niż 72 godziny, mamy prawo dochodzić odszkodowania od banku.